Oksijen Gazı
Dünya atmosferinde yaklaşık %21 oranında bulunan oksijen (O<sub>2</sub>), renksiz, kokusuz ve tatsız bir gazdır. Yanabilen tüm maddelerin daha hızlı yanmasını sağlayan oksijen, endüstriyel ve medikal alanlarda yaygın biçimde kullanılır. Yanmayı hızlandırıcı özelliği sayesinde birçok farklı sektörde kritik öneme sahiptir.
Oksijen Gazı Nasıl Üretilir?
Oksijen üretimi için çeşitli yöntemler bulunur. En çok bilinen iki ana yöntem şunlardır:
- Kriyojenik havalandırma: Soğutucu işlemlerle havadaki sıvılaştırılmış havanın kaynama noktalarına göre ayrıştırılmasıyla farklı bileşenler elde edilir. Burada, sıvılaştırılmış havadan oksijen, damıtma kolonlarında ayrıştırılır.
- PSA (Pressure Swing Adsorption): Bu yöntemde, havadaki azot, özel adsorban malzeme kullanılarak uzaklaştırılır; geriye saf oksijen kalır. Bu sistem, hızlı ve verimli üretim sağlar.
Oksijen Gazının Özellikleri
- Periyodik tabloda: "O" sembolü ile gösterilir.
- Erime noktası: -218°C
- Kaynama noktası: -183°C
- Periyodik tablo grubunda: 16-A grubu elementidir.
- Renk: Mavi, sıvı ve katı haliyle soluktur.
- Doğal hali: Renksiz, yanmaz ve kokusuz bir gazdır.
- Yapısı: Yanıcı ametal gazlar arasında yer alır.
- Çözünürlük: 100 mL suyun yaklaşık 2,8 mL oksijen çözünür.
- Birlikte reaksiyon: Hidrojen ile birleşerek su (H<sub>2</sub>O) oluşturur.
- Atom numarası: 8
- Ozon Oluşumu: Ultraviyole ışınlarıyla tepkimeye girerek ozon gazı oluşturur.
- Atom ağırlığı: 15,999 u
Oksijen Gazının Kullanım Alanları
- Cam üretimi
- Kimya sanayiinde çeşitli kimyasalların üretimi
- Demir-çelik endüstrisi
- Metal ve metal eşya üretimi
- Oksi-yakıt kaynakları ve kesim işlemleri
- Sağlık hizmetleri (medikal oksijen)
- Su arıtma ve atık suyun temizlenmesi
Tedarik Şekilleri
Oksijen gazı, endüstriyel kullanımlar için çeşitli hacimlerde mevcut olup, 1 litreden 600 litreye kadar tüplerde taşınabilir. Genellikle çalışma basıncı 150, 200 ve 230 bar olan bu tüpler, taşınabilir endüstriyel tüpler, sıvı oksijen tankları ve kriyojenik tanklar ile sağlanır.
Kullanımda Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Yüksek basınçlı gazlar olduğu için, kullanım sırasında tüplerin sabitlenmesi ve devrilmeye karşı korunması önemlidir.
- Yağlı eller veya yağlı malzemelerle temas edilmemelidir; yağ, oksijenle tepkimeye girerek ciddi tehlikeler yaratabilir.
- Farklı tüpler arasında doğrudan gaz transferi yapılmamalıdır.
- Oksijen tesisatlarında, oksijen özel vanalar ve ekipmanlar kullanılmalıdır.
- Tüpler ve ekipmanlar, kullanım sırasında güvenlik talimatlarına göre hareket edilmelidir.