Asetilen Gazı
Asetilen, kimyasal formülü C₂H₂ olan ve alkalin grubunun bir üyesi olan rengini ve kokusunu kaybetmiş, güçlü bir parlayıcı gazdır. Genellikle tüp içerisinde ticari olarak bulunur. Renksiz ve kokusuzdur.
Asetilen Gazı Nasıl Üretilir?
- Yüksek sıcaklık yöntemi: Metan gazı, 2000°C civarında ısıtılarak ayrıştırılır.
- Reaksiyon yolu: Kok (kalsiyum karbür) veya kalsiyum karbür suyla reaksiyona sokularak asetilen gazı üretilir (formülü: CaC₂ + 2H₂O → C₂H₂ + Ca(OH)₂).
Asetilen Gazının Özellikleri
-
Moleküler ağırlık: 26,04 g/mol
-
Kaynama noktası: -75°C (0,69 bar’da)
-
Kritik sıcaklık: 36°C
-
Kritik basınç: 62,5 bar (absolut)
-
Yoğunluk: 1,17 kg/m³ (0°C, 1 atm)
-
Özgül ağırlık: 0,91
-
Özellikleri: Renksiz, boğucu, sarımsak kokusuna benzeyen kokuda, oldukça parlak, narkotik etkisi olmayan, zehirsiz ve çözünebilir bir gazdır.
Asetilen Gazının Kullanım Alanları
- Sanayi sektörü: En yaygın kullanım alanı.
- Hava ile parlama sınırı: %2,2 – %85; havadan hafiftir.
- Koku: Ticari asetilen, sarımsak kokusuna benzer şekilde kokar; saf asetilen kokusuzdur.
- Parlayıcı ve yanıcı özellikler: Yüksek dikkat ve özen gerektirir.
- İçerik kullanımı: Kimya, elektrik ve elektronik endüstrilerinde yaygın.
- Organik madde üretimi: Asetilen, ısıtılmış bakır borulardan geçirilerek benzen kimyasal maddesi elde edilir; bu madde çeşitli organik maddelerin hammaddesi olarak kullanılır.
- Ticari ve teknik uygulamalar: Talaşlı imalat ve kaynak işlemleri, spektrometrelerde yardımcı gaz, plastik ve organik madde üretimi, karbon lamba ışık kaynağı, fenerler, yol işaretleri, maden kuyuları ve pestisit üretiminde kullanılır.
Tedarik Şekilleri
- Tüp halinde tedarik: Asetilen tüpleri, poroz madde, çözücü madde (asetona batmış) ve asetilen gazından oluşur.
- İşleyiş: Poroz maddeye aseton yedirilir, ardından asetilen gazı çözücü maddeye çözündürülür ve uygun tüplere doldurulur.
- Basınç: Maksimum 21°C’de 17,24 bar; önerilen kullanım basıncı 15°C’de 0,5 bar.
- Saflık: TSE standardına göre minimum %98.0 safiyet.
- Tüp özellikleri: Dış rengi Ral 1018, periyodik bakımı 5 yılda bir.
Nasıl Kullanılır, Nelere Dikkat Edilmelidir?
- Yanma özelliği: Parlak ve dumanlı alevle yanar. Tutuşma sıcaklığı, havadaki oranına göre değişebilir.
- Depolama: Tüpler açık havada, güneş ve iklim şartlarından korunmalı. Asla 45°C’den yüksek sıcaklıklara maruz bırakılmamalı.
- İş güvenliği: Tüpler asla ısıtılmamalı, yatay taşınmamalı ve kullanılmamalıdır.
- Önlemler: Çözücü madde (aseton) kaçışını önlemek ve gazın 15°C’de 0,5 bar’da kullanılmasını sağlamak gerekir.