Karbondioksit

Karbondioksit Gazı (CO₂)

Karbondioksit, renksiz, kokusuz ve tatsız olup toksik olmayan, kolayca sıvılaştırılabilen doğal bir gazdır. Çevremizde yaşam döngüsünde önemli bir yere sahiptir; insanlar ve hayvanlar CO₂ verir, bitkiler ise bu gazı soluyup oksijen üretir. Kaynama noktası olan -78°C’de süblimleşir; yani katı hali kuru buz olarak bilinir.

Karbondioksit Gazı Nasıl Üretilir?

Karbondioksit üretmek için çeşitli yöntemler kullanılır:

• Doğal kaynaklar: Yer altındaki volkanik bölgeler ve deniz altı alanlar, karbondioksit açısından zengindir.
• Kuru buz üretimi: Üretim sırasında, endüstride ortaya çıkan CO₂, donarak kuru buz haline getirilir. Ayrıca, canlıların solunum ve metabolik faaliyetleri sonucu ortaya çıkan karbondioksit de dondurularak kuru buz elde edilir — ancak bu yöntem, üretim kapasitesi açısından sınırlıdır.
• Yanma ve atık gazlar: Petrol ve kükürt gibi maddelerin yanması veya endüstriyel baca gazlarından CO₂ tutulup sıvı hale getirilebilir.
• Sanayi tesisleri: Demir-çelik fabrikaları ve elektrik üretim tesisleri baca gazlarını yakalayıp, sıvılaştırarak tedarik sağlar.

Karbondioksit Gazının Temel Özellikleri

• Ağırlık: Havadan ağırdır, aşağıda birikir.
• Renk ve koku: Renkli ve kokusuz olmasına rağmen, yüksek konsantrasyonlarda hafif asidik bir kokuya sahip olabilir.
• Kaynama noktası: -78°C — süblimleşir.
• Yoğunluk: Sıvı halinde yaklaşık 1.178 kg/L.
• Kritik noktası: 31°C sıcaklıkta ve 73.82 bar basınçta kritik duruma ulaşır.
• Katı hali: Düşük sıcaklıklarda kuru buz olarak bulunur, ve yanmaz. Toksik olmayan, ancak yüksek konsantrasyonlarda solunum yollarına zarar verebilir.
• Toksisite: Gaz halindeyken yüksek miktarda solunursa boğucu etki yapar ve hayatı tehdit edebilir.
• Kimyasal sembol: CO₂

Kullanım Alanları

Karbondioksit, birçok sektörde vazgeçilmezdir:

• İçecek sektörü: Gazlı içecekler ve soda üretiminde karbonatlama amaçlı.
• Gıda ve muhafaza: Dondurma, paketleme, ve tazelik koruyucu olarak kullanılır.
• Su ve atık arıtımı: Atık sudaki pH değerini dengelemek ve arıtım işlemlerinde.
• Metal işleri: Kaynak ve kesme işlemlerinde koruyucu gaz olarak.
• Seracılık: Bitkilerin büyümesini teşvik eder, atmosferi zenginleştirir.
• Kâğıt ve kağıt hamuru üretimi: Üretim süreçlerinde kullanılır.
• Ekstraksiyon: Kafeinsiz kahve ve doğal bitki özleri çıkarmada.
• Yangın söndürme: CO₂ bazlı yangın söndürücüler.
• Diğer kullanımlar: Balata spreyleri, deodorantlar, patlayıcı maddeler ve itici gazlar.

Tedarik ve Depolama

Karbondioksit, endüstriyel tesislerde çeşitli hacimlerde ve basınçlarda depolanabilir. 5 litreden 600 litreye kadar sıvı formda, çelik tüplerde taşınır. Aynı zamanda büyük hacimli sabit tanklar veya kriyojenik tanklar kullanılarak uzun süreli ve büyük çaplı tedarik sağlanabilir.